X-ray fluorescence (XRF)
اصول و نحوه کار دستگاه XRF
یکی از روش های مورد استفاده جهت تعیین مقدار عناصر مواد، آنالیز X-ray fluorescence (XRF) می‌باشد. در این روش با استفاده از تابش پرتو ایکس به ماده و اندازه‌گیری انرژی و شدت فوتون‌های خروجی از آن، مقدار عناصر موجود در ماده مشخص می‌گردد. در واقع، تابش پرتو ایکس به ماده باعث بیرون راندن الکترون‌های ترازهای داخلی اتم از ماده می‌شود. در نتیجه‌ی این اتفاق ساختار الکترونی ماده ناپایدار شده و الکترون‌های ترازهای بالاتر، حفره‌ی ایجاد شده در ترازهای پایینی را پر نموده و اختلاف انرژی بین دو تراز به صورت یک فوتون گسیل می‌شود. تعیین انرژی این فوتون روشی جهت شناسایی عناصر موجود در ماده می‌باشد.
کاربردها
مهمترین کاربرد دستگاه XRF تعیین درصد وزنی عناصر موجود در نمونه‌های معدنی می‌باشد. علاوه بر این، جهت تعیین عناصر تشکیل دهنده آلیاژها نیز از XRF استفاده می‌شود. به طور کلی، جهت تعیین درصد وزنی عناصر در مواد شیمیایی با سرعت بالا و به صورت نیمه کمی می‌توان از این دستگاه بهره برد.
نمونه های مورد پذیرش
در استفاده از دستگاه XRF بایستی این نکته را در نظر گرفت که این دستگاه تنها قادر به شناسایی عناصر سدیم تا اورانیوم در جدول تناوبی می‌باشد. مقدار نمونه‌های پودری مورد پذیرش حدود 5 تا 7 گرم (آنالیز XRF و اندازه‌گیری L.O.I) بایستی باشد و در مورد نمونه‌های بالک، مانند آلیاژها، قطر نمونه کمتر از 4 سانتی‌متر و ارتفاع آن نیز بایستی کمتر از 2 سانتی‌متر باشد.